ऊन खात बसू

सुहृदला गोष्ट वाचून दाखवत होते....’ बोक्या ऊन खात बसला होता’.....
सुहृद म्हणाला,’ ऊन काही खाण्याचा पदार्थ नाही’
”खरं आहे, पण तसं म्हणायची पद्धत आहे.”


एकीकडे पुढची गोष्ट वाचून दाखवत होते, मनाने कुठेच्या कुठे पोचले होते.
ऊन खाणे........ मी विसरलेच आहे.

अशा थंडीच्या दिवसात आमची कितीतरी कामे ऊन्हात व्हायची.
शाळेत जाण्यापूर्वी माझी वेणी घालून द्यायची असे, आई फणी, कंगवा घेऊन म्हणे ’चल, उन्हात बसू.’ खोबर्‍याचं तेल पातळ होण्यासाठी आधीपासूनच उन्हात ठेवलेलं असे.

रविवारी न्हायलं की केस वाळवण्यासाठी उन्हात जाऊन बसायचं. आधी केसांना टॉवेल गुंडाळलेला असे त्याचा मानेवर भलामोठा अंबाडा मला आवडे किंवा सोडल्यावर त्याची लांबलचक वेणी मागे हलवायला, खांद्यावरून पुढे घ्यायला मला आवडे. ”ओले केस सोड पाहू आधी” असं म्हणून आई मला उन्हात घेऊन जाई. माझे केस खसाखसा पुसून देई आणि ओला टॉवेल धुवायला घेऊन जाई. मी तिथेच उन्हात बसून राही. केसांशी मी खेळत बसे. केस हळू हळू कोरडे होत, मग भुरभुरायला लागत, अंग तापायला लागे., उब थेट आत शिरत असे. आईकडून न्हाहून घ्यायचं म्हणजे दमायचंच काम. उन्हात बसून झोप यायला लागे, डोळे मिटायला लागत. पापण्या मिटून सूर्याकडे पाहिले की त्या लाल-केशरी-पिवळ्या अशा दिसत. त्या रंगांचा गरम स्पर्श जाणवे. जणू आकाशातल्या एका सूर्याचे आपल्या डोळ्यात दोन सूर्य झाले आहेत. नंतर सावलीत डोळे उघडून पाहिले तर सावलीतही तेच रंग दिसत., कुठेही पाहिले तरी तेच रंग, जणू डोळ्याला चिकटलेले..... आत जाऊन झोपावे तर त्या थंडीत नको वाटे... उन्हात झोप अनावर होई... उन्हाचेही चटके बसत.... भूक लागलेली असे... तसेच जाऊन आत झोपले तर मस्त झोप लागत असे. अंगावर किंचित शिरशिरी येई. आई वरून पांघरूण घाली. मनातलं हिला बरोबर कसं कळतं? भुकेल्यापोटी जेमतेम वीस-पंचवीस मिनिटे झोप होत असे. जेवण्यासाठी आईची हाक ऎकू येई आणि कडाडून भूक लागलेली असे, डोळे उघडले तर सगळं नेहमीसारखं दिसायला लागलेलं असे.

पेपर वाचायचा असला की तो घेऊन उन्हात जाऊन बस, पुस्तक? तेही उन्हात जाऊन वाचायचे. पेनात शाई भरायची आहे? ऊन्हात बसून भरू, नखे कापायची आहेत? उन्हात कापू, हरभरे खायचे आहेत? उन्हात बसून खाऊ, शेंगदाणे कुटायचेत? उन्हात बसू...... स्वैपाकाचे आणि जेवणाचे काम तेव्हढे आत होत असे. ऊन सरकत असे, त्याप्रमाणे उन्हात बसायची जागा बदलत असे. उन्हावरून वेळ सुद्धा कळते असे.
आधी उन्हाकडे तोंड करून बसायचं, तापायला लागलं की पाठ करून बसायचं.
हिवाळ्याच्या दिवसांमधे मिळेल तेव्हढं ऊन शोषून घ्यायचं.

वाड्यातली आम्ही मुलं अशी उन्हात बसायचो, ऊन सरकलं की जागा सरकून घ्यायचो जणू आयांनी उन्हात घातलेली वाळवणंच...... पितात सारे गोड हिवाळा...उन्हात बसूनच नां?

पौषातला रविवार म्हणजे आईचे उपवास आणि आदित्याराणूबाईची पूजा. नैवेद्य असे, दुधातली तांदळाची खीर. ती खायची तीदेखील उन्हात बसूनच. रथसप्तमीला पितळी ताटावर आई चंदनाने सूर्य काढी त्याच्या रथाला एकच चाक ....... जयाच्या रथा एकची चक्र पाही.. नसे भूमी आकाश आधार काही.. असे सारथी पांगुळा ज्या रथासी.. नमस्कार त्या सूर्यनारायणासी.. आईला सारथी कसाबसा जमे पण घोडे जमत नसत. मग मी किंवा विश्वास त्या रथाचे चार घोडे काढत असू. दुसर्‍या दिवशी छोट्या सुगड्यातून दूध उतू घालायचे. ते पूर्वेला गेले तर छान!

सूर्याचे आणि ऊन्हाचे हिवाळाभर कौतुकच असायचे. हिवाळ्यातला आकाशाचा तो निळा रंगही किती मोहविणारा!

अशात तो धनुर्मास येई.त्यात एखाद्या रविवारी सूर्योदयाला देवाला आणि सूर्याला नैवेद्य दाखवायचा. त्याआधी आम्हांला स्नान करून तयार असावे लागे, कुणीतरी बिचारा मुंजाही आवरून येत असे, नाहीतर आई आत्याच्या मुलांना रात्री झोपायला बोलावत असे. म्हणजे मुंजाची वाट पाहायला नको. वांग्याची भाजी, बाजरीची भाकरी, बाजरीचा खिचडा, तूप, लोणी असा बेत असे. इतक्या पहाटे जेवायला गंमत वाटे. पेपर येण्यापूर्वी आमची जेवणे होत. पेपर आला की आम्ही सगळे एकेक पान घेऊन उन्हात बसत असू, अर्थात आई सोडून.

माझ्या मोठीआईला ऊन खात बसायला आवडे. आई अजूनही तिचं आवरलं की गच्चीत ऊन खात पेपर वाचते.
मी ते विसरूनच गेले आहे.

सुदैवाने हिवाळ्यात आमच्या गच्चीत ऊन येते..न्हायलं की सवयीने मुक्ता सुहृदला केस उन्हात वाळवून या असं सांगते. माझेही केस उन्हात वाळवते....सोय म्हणून... एक काम म्हणून... मी त्याची मजा घेत नाही... उन्हाशी खेळत नाही, ते अंगाखांद्यावर मिरवत नाही.
एखाद्याने प्रेमाने आपल्यावर वर्षत राहावं आणि आपण त्याला विसरूनच जावं ? इतकी कृतघ्न मी कधी झाले?
उन्हाशी तर मी बेईमानी केली.
त्याची आणि माझ्या मुलांची साधी ओळखही करुन दिली नाही.

------------------------